'Türkiye'deki Siyasi Partilerin ve Liderlerin Marka Kişilikleri Araştırması'na göre, seçmen gözünde;
en zengin ve en şehirli algısına sahip lider Başbakan Erdoğan,
en hazırcevap ve en iyi görünümlü Kılıçdaroğlu,
en eğitimli ve en devlet adamı duruşuna sahip lider ise Bahçeli oldu.

TÜRKİYE'DE BİR İLK

Artı Marka Araştırma adlı firmanın Türkiye çapında 1200 kişiyle yüz yüze görüşme metoduyla yaptığı araştırma, aynı zamanda firmanın yönetici ortağı Dr. Yener Girişken'in doktora tezi. Seçmenin gözüyle parti ve liderlerin marka kişiliği algısını ölçümleyen tez, konusunda Türkiye'de bir ilk.

İlk olarak 2010'da İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Pazarlama Bilim Dalı'nda Prof. Dr. Sema Kurtuluş'un danışmanlığında yazılan doktora tezi, 2011'de ise Radikal için güncellendi.

SEÇMEN BELLİ TALEPLERDE ÖBEKLENİYOR

Araştırmaya göre seçmen siyasi görüşü ne olursa olsun belli taleplerde öbekleniyor. Partisinin çağdaş, ikna edici, iddialı, milliyetçi ve muhafazakâr olmasını istiyor ve bu, dağılımın yüzde 70'ine yakınını etkiliyor. Seçmen liderini ise ilkeli, ikna edici ve muhafazakâr olarak görmek istiyor. Dr. Girişken'e göre ilginç biçimde otoriterlik ve dürüstlük gibi talepler bunlardan sonra geliyor.

MUHAFAZAKAR OLMASI ÖNEMLİ

Liderin imajının partinin önünde gitmesi gerektiğini ifade eden Girişken, bu yüzden ilkeli, ikna edici bir liderin çok önemli olduğunu belirtiyor. Ancak liderin aynı zamanda muhafazakâr da olması gerekiyor. Girişken bu arada liderin zengin olmasının da seçmenin oyunu etkilediğini düşünüyor. Üstelik bunun pozitif bir etki yarattığını belirten Girişken, zengin liderin 'başarmış' etkisi yarattığını söylüyor.

Parti tanımı ise Girişken'e göre Türkiye profilini net biçimde özetliyor.

Parti: Çağdaş, ikna edici, iddialı, milliyetçi, muhafazakâr
Lider: İlkeli, ikna edici, muhafazakâr

Araştırmadan dikkat çekici bazı marka kişi algılamaları şöyle:

* En zengin ve en şehirli algısına sahip lider Başbakan Erdoğan, en hazırcevap ve en iyi görünümlü Kılıçdaroğlu, en eğitimli ve en devlet adamı duruşuna sahip lider Bahçeli.

* AKP diğerlerinden daha ikna edici, iddialı ve muhafazakâr.

* Recep Tayyip Erdoğan, tüm marka kişiliği boyutlarında en yüksek ortalamaya sahip.

* Milliyetçi boyutunda MHP en yüksek ortalamaya sahip.

* Bahçeli muhafazakârlık dışındaki diğer boyutlarda en düşük ortalamaya sahip.

* Kılıçdaroğlu ve Erdoğan partilerinden daha olumlu marka kişiliği algısına sahip. Ancak AKP ve Erdoğan'ın algıları çok yakın. Erdoğan kendi marka kişiliği algısını partisine transfer edebilmiş.

* Kılıçdaroğlu'nun marka kişiliği algısı partisinden olumlu. Kılıçdaroğlu bu marka kişiliği algısını koruyabilirse partisinin algısını pozitif etkileyebilir.

* CHP muhafazakârlıkta en alt seviyede. Burada ortalamanın altında olan CHP'nin çarşaf açılımının işe yaramadığı da ortaya çıkıyor.

* CHP en az milliyetçi parti. Fakat MHP ve AKP farkı da az. Yani AKP milliyetçi algılanıyor ve Kürt açılımının milliyetçilik duygularını etkilemediği, mesajın dengeli verildiği görülüyor.

* AKP atılgan, mücadeleci, takipçi, hatip ve halkla iç içe gibi sıfatlarda daha önde. CHP ortalarda; MHP en geride.

* AKP en zengin parti olarak algılanıyor. Ancak bu pozitif bir algı oluşturmuş durumda. Seçmen "Kendine hayrı olmayan bana ne yapsın!" diyor.

* Yoksulluk ve yolsuzluk karar vermede birincil öncelik değil. Bu iddialar bu yüzden AKP'nin marka algısını bozmuyor.

* AKP ve Erdoğan'ı niteleyen en önemli sıfatlar 'hazırcevap' ve 'hedefe odaklılık'.

* CHP'de Kılıçdaroğlu algısı partiden üstte. Bu iyi; ama normalde yakın olması tercih edildiği için en ideal eğri AKP ve Erdoğan'a ait. MHP'de ise lider partiden aşağıda.

* Püskevit ve kaset skandalı MHP için samimiyet algısını yükseltip işe yaramış görünüyor.

* MHP ortalamanın üzerinde muhafazakâr ama çağdaş değil. CHP ise en çağdaş parti.

* CHP de zengin olarak algılanıyor ama Kılıçdaroğlu fakir olarak niteleniyor.

* 1200 kişi arasında her partiye ayrılan 300'er denek dışında 'diğer' olarak nitelenen bir 300 kişi daha bulunuyor. "Hangi lideri evinizde ağırlamak istersiniz?" sorusuna bu deneklerin yüzde 19.6'sı Kılıçdaroğlu diyor.

LİDERLER VE PARTİLERİN FARKI

Üç partinin ve liderin ortalama değerlerinin üçlü karşılaştırma yapılarak incelendiği ANOVA analizi sonucunda partilerin ve liderlerin birbirlerinden ayrıldıkları sıfatlar ise şöyle:

AK PARTİ: Zengin, Erdoğan: Şehirli
CHP: Cumhuriyetçi, Kılıçdaroğlu: İyi görünümlü
MHP: Milliyetçi, Bahçeli: Devlet adamı

Dr. Girişken'e göre bu sıfatları partiler için yorumlamak gerekirse, seçmen CHP'yi ve MHP'nin kişilik özelliklerini sergiledikleri siyasi çerçeve dahilinde değerlendiriyor. AK Parti'yi ise belirgin bir siyasi kısıtlama olmaksızın değerlendiriyor. Seçmenin bu algısı, AK Parti'nin farklı siyasi görüşe sahip seçmenden oy alabilmesini açıklıyor.

CAMERON ÖRNEĞİ

Dr. Yener Girişken dünyada marka kişiliği araştırması yaptıran liderlere İngiltere Başbakanı David Cameron'ı örnek gösteriyor: "Parti yaşlı, heyecansız, sıkıcı, çevre değil iş odaklı çıktı. Cameron hemen değişiklikler yaptı. Evine rüzgâr türbini kurdu. İşe bisikletle gitti."

Seçmene soru: Lideriniz maço mu, hazırcevap mı?

Tabloda partilerin ve liderlerin marka kişiliklerini niteleyen 5 sıfat için aldıkları ortalama değerlerin yukardan aşağıya doğru sıralaması var.

AKP / ERDOĞAN
Zengin 4.50 / Zengin 4.63
Maço 3.89 / Maço 3.97
Hazırcevap 3.78 / Hazırcevap 3.91
Tecrübeli 3.76 / Hedefe odaklı 3.88
Hevesli 3.70 / Grupçu 3.80

CHP / KILIÇDAROĞLU
Cumhuriyetçi 3.54 / Cumhuriyetçi 3.63
Şehirli 3.30 / Hevesli 3.45
Eğitimli 3.25 / Eğitimli 3.35
Hevesli 3.20 / İyi görünümlü 3.34
Hazırcevap 3.14 / İddialı 3.32

MHP / BAHÇELİ
Milliyetçi 3.86 / Milliyetçi 3.84
Devlet adamı 3.58 / Devlet adamı 3.58
Grupçu 3.57 / Grupçu 3.39
Tepkili 3.44 / Maço 3.29
İnançlı 3.43 / Klasik 3.29

* Notlar 5 üzerinden verildi