Kanuni Sultan Süleyman'la ilgili kitap yazan tarihçi Prof. Dr. Özlem Kumrular, Kanuni'yle ilgili dikkat çekici açıklamalarda bulundu. Milliyet'ten Zeynep Miraç'a konuşan Kumrular, Osmanlı'ya dair son tartışmalara ilişkin de konuştu.
Doç. Dr. Özlem Kumrular, dönem üzerine çalışan genç bir tarihçi. 'Kanuni zamanında Osmanlı' ile sınırlı değil çalışmaları; aynı yıllarda Avrupa'nın da Osmanlı'ya nasıl baktığını inceliyor. Kanuni'yi inceleyebilmek için 13 dil bilmek gerektiğini aktaran Kumrular 11 dil biliyor. Eksik dilleri ise Farsça ve Macarca.
"KANUNİ'Yİ BİLMEK İÇİN 13 DİL BİLMEK GEREK"
* Şu anda hangi konu üzerine çalışıyorsunuz?
Kanuni... Kanuni ile Şarlken ilişkisi, İspanya'daki doktora tezimdi. Tezden sonra başka birçok belge buldum. Kitap Kanuni'nin Avrupa ile ilişkisi üzerine olacak. Doğu ile ilişkisini incelemek için Farsça bilmek lazım. Bugüne kadar ciddi bir şekilde bunları inceleyip Kanuni biyografisi yazan olmadı. Gerçek bir Kanuni biyografisi yazmak için Türkçe, dolayısıyla Osmanlıca, Almanca, Fransızca, İspanyolca, Katalanca, İtalyanca, İngilizce, Macarca, Yunanca, Arapça, Farsça, Hırvatça, Portekizce bilmek gerekiyor. O nedenle şu ana kadar yazılmış her şey eksik. Bunu en güzel Bernard Lewis yazabilirdi... 97 yaşında, hala vakti var...
* Sizde bunlardan yalnızca Farsça mı eksik?
- Farsça ve Macarca eksik. İkisini de öğreneceğim. Belki ölmeden önce gerçek bir Kanuni biyografisi yazarım.
* Murat Belge ise geçen hafta Vatan gazetesinden Mine Şenocaklı'ya verdiği söyleşide, padişahların İslam'la ilişkisinin sanıldığı gibi olmadığının altını çizdi. Hemfikir misiniz?
- Çok yakından tanıdığım Kanuni'den bahsedeyim. Padişahların resmi ve gayrı resmi hayatları var. Resmi kaynaklar padişahların aynada yansıyan yüzünü göstermiyor. İtalyan, İspanyol ve Katalan kaynaklarında aviso dediğimiz haberler var. Saraya yakın kişilerden haber alarak diğer tarafa gönderiyorlar. Çok ciddi bir külliyat bu, Kanuni'ye dair bilmediğimiz çoğu şeyi bu kaynaklardan öğreniyoruz.
KANUNİ MELANKOLİKTİ, HÜRREM ONU MASLAK'A ALIŞTIRDI
* Neler var bilmediğimiz?
- Mesela 1540'ların sonu, '50'lerin başında melankoli hastalığına kapıldığını, Hürrem'in onu maslak adı verilen bir cins uyuşturucu ile rahatlattığını... Süleymaniye'yi erken yaşta yaptırması da bence kapıldığı melankoliyle ilgili. Belki ölüm korkusuna kapıldığı için fazla yaşlanmadan kalıcı eser bırakmak istedi. Tam bu sıralarda yavaş yavaş şarabı bırakıyor.
OSMANLI'DA HALK ARASINDA ESRARA VERİLEN İSİMLERDEN BİRİ DE MASLAK
Osmanlı döneminde esrara değişik isimler verildi. Halk arasında ‘maslak’ diye adlandırılan esrarın bunun dışında kullanılan isimleri şunlar: “keyf, fino, gonca, sarı kız, kaynar, antin, yunan, duman, gubâr, paspâl, hanteriş, kabza, hurde, diş, hindi baba, dalga, haşiş, zâbıt duymaz, nefes, kırma, hûd, yuf, dem, dûd-ı siyâh, kara biber, fülfül.”
KANUNİ'NİN ŞARABI BIRAKTIĞI DÖNEM
* Dini kaygılarla mı?
- Ölüme yaklaşan her insan öteki taraftaki yerini sağlama almak ister. Mühimme defterlerine bakıyoruz, belirli bir dönemden sonra şarap üzerine yasaklar çok ciddi şekilde artıyor. Bu, Kanuni'nin şarabı bıraktığı dönem... Yasağı protesto eden Rumlar asmaları söküp ortalara atıyorlar. Kısacası, şarapla bile padişahın dinle olan ilişkisini açıklayabiliriz. Halil İnalcık'ın çok güzel bir kitabı var: "Has-Bağçede Ayş u Tarab". Türk-İran geleneğinden gelen işret aleminin toplumda çok sık yaşanan bir manzara olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla büyüklerimizin bundan çok da gocunmaması lazım.
* Avisolarda hareme dair bilmediğimiz ne ayrıntılar var?
- Bilmiyorum. Harem beni zerre kadar ilgilendirmiyor.
* Neden?
- Yüzyıllardır korkunç romanlar yazılıyor, korkunç filmler yapılıyor. Tiksindim haremden.
(Simancas arşivleri)